Pijnstillers 2
Tekst: Lara Aerts en Femke
van der Laan
Alles over pijnstillers
Kiespijn, buikpijn,
hoofdpijn; een gemiddeld mens lijdt wat af in het genre huis-tuin-en-keukenklachten.
Gelukkig zijn er heel veel pillen waarmee je de symptomen kunt bestrijden. Maar
wat neem je en wat slik je dan eigenlijk?
Bouw een muurtje op
Slik je een pijnstiller, dan
duurt het even voor het werkt (dat heet absorptie). Op een volle maag is de
absorptie trager. Vervolgens wordt de pijnstiller weer afgebroken door je
lichaam. Bij pijn die langer aanhoudt, is het verstandig om niet het terugkeren
van de pijn af te wachten voor je weer een nieuwe dosis neemt. Neem je,
bijvoorbeeld bij Paracetamol, elke vier uur een nieuwe dosis Paracetamol, dan
blijft de spiegel in je bloed hoog. De pijnstilling is dan optimaal.
Liever een zetpil?
Bij misselijkheid of slikproblemen
kun je een zetpil nemen. De absorptie van de pijnstiller is dan wel trager, en
minder volledig (slechts 60 tot 80 procent, in tegenstelling tot bijna 100
procent bij een pilletje).
Wat is pijn?
Loopt je lichaam schade op -
bijvoorbeeld door een ontsteking, wond, kneuzing of overbelasting - dan maakt
het chemische stoffen aan. De uiteinden van de zenuwen (nociceptoren) reageren
daarop en zenden elektrische signalen naar de hersenen: pijn! Beschadigde
cellen maken ook het hormoon prostaglandine aan: het verergert de pijnsensatie,
verergert ontstekingsreacties en veroorzaakt koorts.
Hoe werkt een pijnstiller?
Pijnstillers als
acetylsalicylzuur (Aspirine), Ibuprofen, Naproxen en Diclofenac (alle
zogenaamde NSAID’s) remmen de aanmaak van het hormoon prostaglandine, waardoor
pijn, koorts en ontsteking afnemen. Van Paracetamol is de werking gek genoeg
niet precies bekend.
Wanneer slik je ‘m?
Weet je dat je pijn zult
krijgen, bijvoorbeeld na een medische ingreep of behandeling bij de tandarts?
Of voel je een hoofdpijn opkomen? Als je van plan bent pijnstillers te slikken,
heeft het zin om niet te wachten tot de pijn volledig tot wasdom is gekomen.
Slik je de pijnstiller op tijd, dan werkt het middel voor je een pijnpiek
bereikt.
Wat zit erin?
Bij pijnstillers kun je twee
namen onderscheiden: de naam van de werkzame stof (zoals Paracetamol,
Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac en acetylsalicylzuur) en de naam van het merk,
bijvoorbeeld Advil, Neurofen, Saridon, Panadol enzovoorts. Kijk op de
bijsluiter of vraag aan de drogist welke stof er zit in een bepaald merk.
Meestal dragen de - goedkopere - huismerken alleen de naam van werkzame stof.
Eerste keus bij pijn: Paracetamol
> De veiligste (met de
minste bijwerkingen) pijnstiller is Paracetamol.
> Paracetamol vermindert lichte en matige pijn en verlaagt koorts, maar
werkt niet ontstekingsremmend.
> Paracetamol geeft weinig maag- of darmbezwaren.
> Men denkt dat Paracetamol in combinatie met coffeïne sneller en langer
werkt, maar zeker is dat niet.
> Bij overdosering (ineens
een grote hoeveelheid slikken, of over een langere periode de maximale dosis of
meer) treedt leverschade op - soms meteen, soms een paar dagen na de overdosis.
> Een andere bijwerking is Paracetamol-afhankelijke hoofdpijn. Je slikt
Paracetamol tegen (hoofd)pijn maar na verloop van tijd treedt hoofdpijn juist
op als gevolg van de pijnstiller.
Tweede keus bij pijn: NSAID’s
> NSAID is de afkorting
van non-steroidal anti-inflammatory drugs, het zijn ontstekingsremmers (onder
andere Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac, propyfenazon, acetylsalicylzuur)
> Je gebruikt een NSAID (Non-Steroïdal Anti-Inflammatory Drug oftewel
niet-steroïdaal ontstekingsremmend geneesmiddel) bij pijn die niet (voldoende)
door Paracetamol wordt bestreden. NSAID’s werken koortsverlagend en
ontstekingsremmend, omdat ze een remmende werking hebben op het hormoon prostaglandine.
Prostaglandines zijn nauw betrokken bij de vorming van maagslijmvlies en hebben
zo een beschermende werking op de maagwand. Slik je dus een NSAID, dan wordt
het maagslijmvlies steeds dunner en kan de maagwand geïrriteerd raken door het
maagzuur.
> Sommige NSAID’s (zoals acetylsalicylzuur/Aspirine) hebben een
bloedverdunnende werking - de stollingstijd van het bloed wordt erdoor
verlengd. Deze middelen zijn extra belastend voor de maagwand, omdat
beschadigingen door het maagzuur dan minder snel genezen.
> NSAID’s hebben effect op de nieren: ze verminderen de bloedaanvoer
waardoor de nieren vocht en bloed gaan vasthouden. Mogelijk gevolg: een hogere
bloeddruk.
> In de regel wordt bij acute, heftige pijn Ibuprofen of Diclofenac
geadviseerd, en Naoproxen bij menstruatiepijn, rugpijn en reumatische pijn. Het
duurt even voordat Naproxen werkt, maar het werkt wel langer door.
> Check de bijsluiter, óók om te checken of je - bij bepaalde aandoeningen
en medicijn-gebruik - überhaupt NSAID’s mag slikken.
Kun je pijnstillers combineren?
Kijk bij merknamen even op de
verpakking naar de werkzame stof(fen). Sommige merken combineren verschillende
stoffen, bijvoorbeeld Paracetamol met coffeïne (opwekkend) of Paracetamol met
propyfenazon (een NSAID) en coffeïne. Of dat ook (drie) dubbelpijnstillend
werkt? Daar zijn de meningen over verdeeld.
Als één Paracetamolletje niet helpt
Kamp je met forse pijn,
bijvoorbeeld na een operatie of ingreep bij de tandarts? De (tand)arts
adviseert dan vaak combinaties van pijnstillers. Paracetamol en Ibuprofen
worden bijvoorbeeld om de twee uur afwisselend gebruikt. Op die manier worden
de pijnsignalen op verschillende manieren bestreden. Dit combineren doe je
alleen in samenspraak met een (tand)arts, om zo overdosering en bijwerkingen te
voorkomen. Het combineren van NSAID’s is geen aanrader: dat versterkt de
bijwerkingen op de maag en nieren.
Ernstige pijn
Bij echt heel erge pijn wordt
wel een zwakwerkend opiaat als Tramadol (alleen op recept) voorgeschreven, vaak
in combinatie met Paracetamol. Tramadol heeft veel bijwerkingen, zoals
misselijkheid en duizeligheid. Om die reden schrijven sommige pijnspecialisten
direct een sterkend werkend opiaat voor: morfine.
Bron:
vrijdag
22 april 2016